مهارت های زندگی و تعریف آن در چارچوب زندگی روزمره

مهارت های زندگی توانایی بروز رفتارهای مثبت و سازگارانه است که افراد را در جهت تامین نیازها و رویارویی با چالش های زندگی به نحو موثری توانمند می سازد. مفهوم مهارت های زندگی به عنوان صلاحیت روانی اجتماعی نیز تعریف می شود و بسته به هنجارهای اجتماعی و انتظارات جامعه در کشورهای مختلف متفاوت است. در مجموع مهارت هایی که منجر به پیشرفت افراد جامعه و تبدیل شدن آنها به اعضای فعال و مفید جامعه خود می گردند، به عنوان مهارت های زندگی خوانده می شوند.

یونیسف بیان کرده است که هیچ فهرست قطعی از مهارت های روانی اجتماعی وجود ندارد. با این وجود یونیسف مهارت های روانی اجتماعی و مهارت های بین فردی را که اساسا مربوط به سلامت افراد می شوند، در کنار سواد و مهارت های حسابداری جزو ضروریات بر می شمارد.

از آنجایی که این مهارت ها از فرهنگی به فرهنگ دیگر و با توجه به نوع زندگی افراد مختلف متفاوت می باشند، بنابراین این مفهوم ذاتا انعطاف پذیر است.

یادگیری مهارت های زندگی چه کمکی به ما می کند؟

یونیسف اذعان می دارد که مهارت های زندگی در زمینه احساسی و اجتماعی از طریق آموزش های آکادمیک، آموزش های هیجانی و آموزش های اجتماعی به دست می آید. مهارت های زندگی محصول تلفیق تعداد زیادی از مهارت هاست که به طور همزمان توسعه پیدا کرده اند. به عنوان مثال، مهارت شوخ طبعی، به فرد این امکان را می دهد که موقعیت و شرایط خود را به نحو قابل قبولی تحت کنترل و مدیریت خود در آورد. همچنین این مهارت به فرد اجازه می دهد که ترس، خشم و نگرانی های خود را رها کرده و به زندگی باکیفیت تری دست پیدا کند.

به عنوان مثال مهارت تصمیم گیری عمدتا شامل تفکر منتقدانه (چه گزینه هایی پیش روی من است؟) و شفاف سازی ارزش ها (چه چیزهایی برای من مهم هستند؟)، (من چه احساسی در مورد این موضوع دارم؟) است.

در نهایت، می توان گفت که تعامل میان مهارت ها منجر به نتایج رفتاری قدرتمندی می گردد؛ به ویژه زمانی که این دستاورد با سایر رویکردها مورد همراهی و حمایت قرار گیرد. مهارت های زندگی در حوزه های مختلفی متبلور می گردند. برخی از این حوزه ها عبارتند از : سواد مالی، جلوگیری از مصرف نادرست مواد، تکنیک های درمانی برای رویارویی با ناتوانی هایی چون اوتیسم و سایر حوزه ها.

مهارت های زندگی شامل چه مواردی می شود؟

در سال 1999 سازمان بهداشت جهانی تعدادی از مهارت های زندگی با زمینه های مشترک فرهنگی را برای مردم جهان شناسایی نمود که این مهارت ها به قرار زیر هستند:

مهارت تصمیم گیری، حل مسئله، تفکر خلاقانه، تفکر منتقدانه، مهارت های ارتباطی، مهارت های بین فردی، خودآگاهی، همدردی، جسارت، آرامش و خویشتن داری، انعطاف پذیری، مدیریت احساسات و مدیریت استرس .

دفتر ارزیابی صندوق کودکان ملل متحد در سال 2012 نیز فهرست مشابهی از مهارت های زندگی و دسته بندی های مرتبط ارائه نمود.

برنامه آموزشی که به منظور آموزش مهارت های زندگی برای K-12 طراحی شد، عمدتا بر ارتباطات و مهارت های کاربردی مورد نیاز برای زندگی مستقل و موفق افراد تاکید دارد. این برنامه همچنین با یک برنامه آموزشی شخصی سازی شده (IEP)، بر توسعه آموزش های ویژه برای افراد دارای ناتوانی های جسمی و روحی نیز تاکید می کند.

پرورش فرزند به عنوان یکی از مهارت های زندگی

مهارت های زندگی همچنین شامل مبحث مهم "پرورش فرزند" و یا مهارت "پدری کردن" و "مادری کردن" نیز می گردد.

در حقیقت، با آموزش مهارت مزبور به کودکان، این امکان برایشان فراهم می گردد که بتوانند به نحو بهتری نقش پدر یا مادر را در آینده بپذیرند.

این مهارت ممکن است به طور مستقیم و با آموزش های خاصی به کودک آموخته شود. و یا ممکن است کودک از طریق مشاهده و تجربه و به صورت طبیعی به این مهارت دست پیدا کند. آموزش دادن فرد به منظور آمادگی رویارویی با مسائلی چون بارداری و پرورش فرزند، از جمله مهارت هایی است که می تواند منجر به توسعه توانایی های فردی مردم جامعه گردد. همچنین، این آموزش ها به والدین در جهت راهنمایی فرزندانشان در سنین بزرگسالی یاری می کند.

زمانی که ساختارهای خانوادگی سنتی و روابط سالم به موجب فوت، جدایی و اختلالت روانی والدین، رفتارهای پرخطر فرزندان و ... دچار اختلال شود، کارشناسان تعداد زیادی برنامه به منظور تقویت مهارت های زندگی افراد جامعه ارائه می کنند. به عنوان مثال، سازمان جهانی کار در حال آموزش دادن مهارت های زندگی به کودکان کار و کودکان تحت خطر در کشور اندونزی می باشد. این مهارت ها به این کودکان کمک می کند که تا حد امکان از مورد سوء استفاده واقع شدن مصون بمانند. همچنین ، این مهارت های زندگی به کودکانی که مورد سوء استفاده قرار گرفته اند، کمک می کند که بتوانند بر آسیب های روانی خود غلبه کرده و به زندگی طبیعی خود بازگردند.