تصمیم گیری - بررسی و تاثیر عوامل محیطی بر آن

تصمیم گیری در روانشناسی به عنوان یک فرایند شناختی که منجر به انتخاب یک عقیده و یا یک مجموعه عملکرد در میان گزینه های متعدد می گردد. هر فرایند تصمیم گیری منتهی به یک انتخاب نهایی می گردد که ممکن است منجر به اقدام فوری توسط فرد تصمیم گیرنده گردد. اگر بخواهیم تعریفی برای این واژه ارائه دهیم، می توانیم بیان کنیم که : تصمیم گیری فرایند تشخیص و انتخاب گزینه های پیش رو بر اساس ارزش ها، اولویت ها و عقاید شخص تصمیم گیرنده می باشد.

بررسی اجمالی تصمیم گیری

تصمیم گیری می تواند به عنوان فعالیت حل مسئله  تلقی شود که منجر به حصول راه حلی بهینه و یا راضی کننده می گردد. فرایند اتخاذ تصمیم همچنین، فرایندی است که ممکن است منطقی یا غیرمنطقی باشد و می تواند بر اساس دانش و باورهای صریح و یا ضمنی افراد باشد.عملکرد انسان، موضوع تحقیقات بسیاری از پژوهشگران با دیدگاه های متفاوت و از نقطه نظرهای مختلف می باشد. برخی از این نقطه نظرها عبارتند از :

نقطه نظر روانشناسی

بررسی تصمیم گیری های فردی در متن مجموعه ای از نیازها، اولویت ها و ارزش هایی که افراد دارند و یا به دنبال آن می باشند.

نقطه نظر شناختی

از این نقطه نظر، فرایند تصمیم گیری به عنوان یک فرایند پیوسته تلقی می شود که این مفهوم، با تعامل با محیط اطراف در هم تنیده است.

نقطه نظر هنجاری

تجزیه و تحلیل تصمیم گیری های فردی با توجه به منطق تصمیم گیری یا عقلانیت ارتباطی و انتخاب تغییر ناپذیری که این نقطه نظر منجر به آن می گردد.

فرایند تصمیم گیری

بخش عظیمی از فرایند اتخاذ تصمیم شامل تجزیه و تحلیل مجموعه محدودی از گزینه ها است که در قالب معیارهای ارزیابی توصیف می گردد. عملکرد بعدی ممکن است طبقه بندی این گزینه ها از نظر میزان جذابیت برای فرد تصمیم گیرنده با لحاظ نمودن تمامی معیارها به طور همزمان باشد.عملکرد بعدی، پیدا کردن بهترین گزینه یا تعیین اولویت نسبی هر یک از گزینه ها می باشد (به عنوان مثال، اگر گزینه ها نشان دهنده پروژه هایی باشد که بر سر منابع مالی رقابت می نمایند).

زمانی که تمامی معیارها به طور همزمان در نظر گرفته می شوند. حل چنین مسائلی، تمرکز تجزیه و تحلیل تصمیم گیری معیارهای چندگانه (MCDA) می باشد. این محدوده از اتخاذ تصمیم اگر چه قدیمی است، توجه تعداد زیادی از پژوهشگران و متخصصین را به خود جلب نموده است و همچنان بحث های بسیاری بر سر این مسئله وجود دارد. روش های MCDA بسیاری وجود دارد که ممکن است با اعمال به دیتای یکسان، منجر به دستیابی به نتایج متفاوتی گردند. این امر منتهی به شکل گیری پارادوکس تصمیم گیری می گردد.

تصمیم گیری منطقی

این روش اتخاذ تصمیم بخش مهمی از تمامی تخصص های دانش بنیان محسوب می گردد، جایی که متخصصین دانش خود را به یک محدوده قابل دسترس اعمال می نمایند تا تصمیم های آگاهانه اتخاذ نمایند. به عنوان مثال، اتخاذ تصمیم در حوزه پزشکی اغلب شامل تشخیص و انتخاب درمان مناسب می باشد. اما پژوهش تصمیم گیری طبیعت گرایانه نشان می دهد که در موقعیت هایی با فشار زمانی بالاتر یا موقعیت های مبهم و شرایط پیچیده، متخصصین ممکن است از تصمیم گیری اولیه به جای رویکردهای ساختاری استفاده نمایند. آنها ممکن است از یک تصمیم شناختی اولیه پیروی نمایند. این تصمیم ممکن است متناسب با تجارب افراد بوده و بدون در نظر گرفتن گزینه های جایگزین، جامه عمل بپوشد.

تاثیر محیط اطراف بر تصمیم افراد

محیط اطراف شخص تصمیم گیرنده می تواند در فرایند تصمیم گیری وی نقش بسزایی ایفا نماید. به عنوان مثال، پیچیدگی محیطی عاملی است که بر تصمیم گیری شناختی اثر می گذارد. محیط پیچیده، محیطی است با تعداد زیادی از حالات ممکن که در طول زمان به وجود آمده و از بین می روند. پژوهش های انجام شده در دانشگاه کلورادو نشان می دهد که هر چه محیط اطراف پیچیده تر باشد، عملکرد شناختی بالاتر می رود. به عبارت دیگر، محیط اطراف شخص تصمیم گیرنده، بر تصمیم گیری او اثر گذار می باشد.

انجام پژوهشی در خصوص تاثیر محیط اطراف بر تصمیم فرد

پژوهشگران آزمایشی انجام داده و در آن به ارزیابی پیچیدگی در اتاقی پر از اشیاء کوچک و لوازم موجود پرداختند. اتاق ساده، شامل تعداد کمتری از موارد فوق بود. نتایج این پژوهش نشان داد که عملکرد شناختی به شدت تحت تاثیر پیچیدگی محیطی می باشد. در اتاق شلوغ تر، عملکرد شناختی بهتر بوده و منجر به بهتر فکر کردن فرد و اتخاذ تصمیم بهتر توسط او گردید.

صفحه ما را در اینستاگرام دنبال کنید.